PAULUS HENDRIK SAMBUR | 23 JUNI 1904 MENADO – 19 APRIL 1946 KOLAKA

TOT op heden werd met geen woord gerept over de honderden — officieel worden er in Bandoeng ca. 800 vermist — Europeesche gevangenen in Zuid-Bandoeng en even ten zuiden van Bandoeng. Hier kwamen nimmer functionarissen van hét internationale Roode Kruis op bezoek. Ook geen buitenlandsche journalisten om zich op de hoogte te stellen van den toestand.

UREN, soms’ dagen wachtten de *-‘ gevangenen in angst en beven hun lot af: nu en dan werd hun een „verhoor” afgenomen. Mannen, vrouwen of kinderen, die bij hun „arrestatie” om hulp van de posten hadden geroepen of een poging deden te ontsnappen, werden in die beruchte huizen gewurgd en in letterlijken zin afgeslacht met kapmessen. Hetgeen dikwijls geschiedde ten aanschouwe van de overige gevangenen.

Deze plaatsen, die later de lugubere vermaardheid van „slachthuizen” kregen, waren gelegen op tientallen meters van permanente militaire posten.

Enkele aan den dans ontsprongen Europeesche vrouwen waren getuigen van de slachting van een Nederlander (naam bekend): de ongelukkige riep in zijn doodsnood om hulp.

Andere Europeesche vrouwen moesten toezien hoe een oude Chineesche en Indonesische, beiden met een Nederlander gehuwd (namen bekend), in een diepen waterput werden geworpen. Een Europeesche vrouw en haar dochter werden in een verlaten schuilloopgraaf verkracht.

Een Chineesche vrouw toonde mij haar handen: enkele nagels waren daar uitgerukt.

In één dier slachthuizen werden enkele onherkenbaar verminkte lijken van Nederlandsche vrouwen aangetroffen. Van een Nederlandsen knaapje werden beide handen afgehakt, daarna werd hij in een kali geworpen.

Ik zal het bij deze sinistere opsomming laten. Erbarmelijk triest is de arbeid van den opsporingsdienst, welke thans doende is mét het bloot leggen van massa-graven…

De bejegening was hondsch, de ongelukkigen moesten bovendien afstand doen van alle „overtollige” kleedij: ook de vrouwen en kinderen.

Voortgejaagd werden ze, van huis tot huis, van „kamp” tot „kamp”. Vóórt, vóórt door nachtelijke duisternis en onweersbuien, langs kronkelende drabbige kampongpaden, die door de regens werden tot gutsende modderstroomen. Vóórt, blootsvoets, blootshoofd: waar zal de lijdensweg eindigen?

De operaties van de bezetters werden lang tevoren aangekondigd. Lang genoeg althans om de te zuiveren en te straffen barbaren den tijd te laren de beenen te nemen: met medeneming van hun gevangenen en wagens. De jongste Britsche zuiverings-operatié van Zuid-Bandoeng Was al net zoo: niet doeltreffend. „Onzerzijds géén verliezen…”, vermeldde het officieele Britsche communiqué onder meer na deze actie. Wat het communiqué niet vermeldde:

Aan Chineesche zijde tallooze verliezen: afgeslacht, huizen en winkels in brand gestoken. Aan Nederlandsche zijde: kapitale gebouwen vlogen geheel of gedeeltelijk de lucht in; de tientallen gijzelaars werden medegevoerd, d.i. het allergrootste dcc! van wat er aan gijzelaars in Zuid-Bandoeng werd vastgehouden.

niet op resultaten van eindelooze conferenties, besprekingen en overeenkomsten om een einde te maken aan onmenschelijk lijden en een schreeuwend onrecht. Zegt niet slechts, „dat er tegen misdaad en terreur streng zal Worden opgetreden…”, maar dóet dat ook: vóór het te laat is. Er zijn al zoo machtig veel woorden gebruikt, nu moeten daden komen: snel en onverbiddelijk. EX-P.O-W.-JAPAN No. 10104

MEN zal zich herinneren de vraag van het te vroeg ontslapen lrJ lid van de Eerste Kamer, Mr. de Savornin Lohman, aan de regeering of het de bedoeling is alleen met de groep Soekarno /Sjahrir te „onderhandelen”.

Men zal zich ook herinneren, dat de regeering in antwoord daarop verklaarde, dat dit niet het geval zal zijn, er evenwel aan toevoegende dat „de verklaring ten aanzien van het overleg met veelzijdig gekozen vertegenwoordigers van het volk moet worden gezien in een later stadium van het proces”.

Maar men weet ook, dat de luitenant-gouverneur-gcncraal ten aanzien van deze „onderhandelingen” algeheele volmacht heeft en dat een „overeenkomst” met een clausule omtrent den expiratiedatum van ontbinding van het Koninkrijk der Nederlanden tusschen den luitenant-gouverneur-generaal en Soekarno/Sjahrir gesloten, bindend zul zijn voor de Tweede Kamer.

Wanneer i’elfs de volksvertegenwoordiging dus straks voor een fait accompli zal worden gesteld, dan vragen wij ons af, hoe en op welke wijze en op welk tijdstip zal dan de stem van het overgroote deel van de bevolking, dat gedurende en na de japansche bezetting jegens de regeering steeds trouw en loyaal is gebleven, ooit worden gchoot d.

Men vraagt zich ook af, hoe het mogelijk is dat in dezen tijd officieele regeeringsverklaringen in den regel niet door de feiten worden gedekt.

Moeten deze loyaliteit en deze trouw op die wijze worden gehonoreerd?

Is dit misschien het gevolg van de „doorbraak” of van de „vernieuwing”, die zoo hoog van den toren werden geblazen? R. M. NOTOSOETARSO

De besprekingen tusschen de Nederlandsche regeering en de Indonesische delegatie zullen heden in Den Haag worden ‘beëindigd, volgens PCJ. De Indonesische delegatie vertrekt dan Donderdag naar Indië. De heeren Wirodihardjo, lid van het hoofdbestuur van de vereeniging var. Indonesische burgers, Soekando, Hd van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, en drs. Daroesman, voorzitter van de Perhimpoenan Indonesia, zullen de delegatie vergezellen.

Aneta-Reuter meldt dd. 23 dezer uit Den Haag:

Uit betrouwbare bron wordt vernomen, dat de slotbesprekingen tusschen de Nederlandsche regeering en de Indonesische delegatie, die thans in Nederland vertoeft, betreffende de toekomst van Indonesië, morgen — 24 April — te ’s Gravenhage zullen worden gehouden.