Nederlands
English
Stel je voor je bent alles kwijt en je bent in een vreemd land. Het enige wat je nog hebt zijn een paar koffers met inhoud. Je denkt dat je van binnen in brand staat, omdat er rook uit je mond komt. Je weet niet dat dit komt door warmte van je adem die damp wordt door de kou en iedereen lacht je uit, maar jij bent alleen maar bang en moe van de enorme reis. Je begrijp niet goed wat er aan de hand is. Alles is grauw. Het ruikt niet zo lekker als in je thuisland en de mensen kijken donker en zien er anders uit.
Zo moet het ongeveer geweest zijn toen mijn oma eind 1950 voet op de Nederlandse bodem had gezet met haar ouders en zeven broertjes en zusjes. Ze was bijna 14 jaar toen ze in een klein pension terecht kwamen. Berooid met een getraumatiseerde vader omdat hij kapot was gemaakt door de Jappen. Een liefdevolle moeder die haar acht kinderen had beschermd als een tijgerin en nu haar glans en schoonheid verloren had. Ze hadden na het Jappenkamp nog maanden rond gezworven over de verschillende eilanden totdat ze haar man terug gevonden had. Ook al stond hij op de dodenlijst en zag hij er ook meer dood dan levend uit. Ze bleven maar kort bij elkaar want toen hij weer een geweer vast kon houden werd hij op pad gestuurd om bij het KNIL de opstand van de Inlanders neer te slaan.
Het normale leven keerde terug de kinderen gingen weer naar school en de toekomst zag er beter uit. Er werden zelfs weer kinderen geboren maar het geluk was van korte duur want Nederlands Indië moest worden teruggeven aan haar volk. Blijven dat wilde ze niet. Haar man weigerde om te vechten voor de Indonesiërs. In Nederland zouden ze het goed hebben. Haar man kon perfect Nederlands en beter schrijven dan menig andere Hollander. Waarom blijven in het land, dat haar zoveel pijn had gedaan?
Ze verlieten het mooie huis, nemen afscheid van de baboe en de andere hulpen. Weg gaan ze, een vluchtroute via Bali en Surabaya en de bergen bij Jakarta, alles achterlatend wat ze weer hadden opgebouwd en voor de zoveelste keer opnieuw beginnen. In een koffer zit het meest kostbare bezit en de foto’s. Ze heeft er huisraad voor moeten achterlaten; dat wat het kamp had overleefd en dat wat nu die lange reis naar Nederland vast ook zou overleven, dat alleen kon mee.
Foto’s van een zorgeloos leven, jeugd foto’s van zich zelf, verlovingsfoto en de eerste foto’s van de kinderen. Tempo Doeloe.
De meeste mensen die in die jaren naar Nederland vertrokken gingen met een schip, een lange vaart, die een aantal weken duurde. Dat ging niet op voor deze familie, de jongste was ziek en de reis zou hij nooit overleven. Na veel smeken en onzekerheid konden ze uiteindelijk opstappen in een omgebouwd leger vliegtuig een oude Dakota. Mijn oma heeft nooit meer willen vliegen sinds die reis. Het geronk van de motoren het schudden. Het plotseling ophouden van de motor. Het is niet voor te stellen hoe beangstigend het moet zijn geweest. Haar tweelingbroer ging ontzettend tekeer omdat zijn krekel was afgepakt die hij mee had genomen uit zijn geboorteland. De noodlanding in het oude Bagdad met een rare man met een tulband die haar wilde kopen van haar ouders.
En de landing in het koude Nederland waar het vroor en dat kenden ze al helemaal niet.
Nederland, was dit Nederland? Kinderen die je uitlachen omdat je donker bent, norse mensen die alleen maar aan zich zelf denken. ‘Ja wij hebben ook honger gehad hoor!’ De onmacht van haar vader, die trotse man, die nu ineens in rang werd verlaagd. ‘Ja je kunt geen Nederlands!’ werd er geroepen door de Nederlanders. Haar vader die haar verbood om Maleis te spreken, die je op je kop gaf als je de D of de T op de verkeerde plek zette. Hoe is het mogelijk dat ze zo behandeld werden? Over de oorlog werd niet meer gesproken, ze waren nu Nederlanders en ze moesten zich aanpassen. Bijna geruisloos gingen ze op in Holland . Ze moesten alleen eerst nog flink bedonderd worden, discriminatie ondergaan en de heimwee doorstaan. Ze hebben geen kik gegeven.
Nu 60 jaar later ben ik de vierde generatie.
Mijn oma, is nu geen 14 meer maar een oudere dame van bijna 81. Haar moeder is overleden op haar 70ste en was door pijn en verdriet verteerd. Drie kinderen verloren waaronder haar oudste dochter Liesje, een paar jaar nadat ze in Nederland aangekomen waren, die alles met haar had meegemaakt. Toch was zij de leeuwin van de familie. Ze ging nooit zitten – een gewoonte die volgens mij is overgaan op haar dochter mijn oma – en later op mijn moeder. Ze trouwde met haar grote liefde Andries Verhoeve, mijn opa een grote blonde Fries, die ook vijf jaar in Indonesië had gezeten in militaire dienst tijdens de politionele acties. Het toppunt van integratie in de Nederlandse maatschappij. Hoewel ik blond ben en er Nederlands uit zie heb ik nooit de afkomst van mijn moeders familie verloochend. Mijn oma daarentegen zegt altijd dat ze niet Indisch is, ze is een Harderwieker. Zo is het er ingestampt. Toch zou ik net als mijn moeder, mijn kinderen leren over hun Indische afkomst. Met al de foto’s die mijn overgrootmoeder Engelbertha Jacobs heeft mee genomen i.p.v. haar andere kostbare bezittingen.
Renske Jansen
#indischekwestie
14-11-2017
Enkele reacties op FB:
- Mijn dochter heeft dit 5 jaar geleden geschreven. Toen was ze net 20 jaar oud. Mijn moeder is nu bijna 81 jaar oud.
- Heel goed weer gegeven je oma zal van waar ze zijn trots op u dochter. Dank dat ik het mag lezen.
- Wat een eer, dit verhaal te mogen lezen en nog groter met de wetenschap haar kort te kennen en nu helemaal, onze 4e generatie zal onze geschiedenis veilig stellen ,daar ben ik nu van overtuig.. Van mijn vrouw en mij de beste groeten voor jullie , met respect.En we zullen meer over horen. John en Grace Bruininga.
- Wat een ontroerend verhaal!
- Heel mooi verwoord.
- Het is precies zoals ik het heb meegemaakt. Ik ben in Bandoeng geboren en heb er tot mijn 10e gewoond. Wij hebben ook alles moeten achterlaten.
- Dank je wel voor het delen van dit verhaal. Wederom een familie met een triest verhaal
❤️ - Well done! Speciaal van een 4de generatie.
- Wat fijn om dit zo herkenbaar te lezen, groetjes.
- Wat goed beschreven…. heel herkenbaar… jammer genoeg ….